ബദരിയില്‍നിന്നും ഋഷികേശിലേക്കുള്ള പാതയിലെ ആദ്യത്തെ പ്രയാഗാണ് വിഷ്ണുപ്രയാഗ്. അളകനന്ദ നദിയുടെ അഞ്ച് പുണ്യസംഗമങ്ങളില്‍ ഒന്നായ വിഷ്ണുപ്രയാഗ് ഹിന്ദുക്കളുടെ ഒരു പ്രധാന തീര്‍ത്ഥാടന കേന്ദ്രമാണ്. ബദരിയില്‍ നിന്നും ഒഴുകി വരുന്ന അളകനന്ദ നദി ഇന്ത്യ ചൈന അതിര്‍ത്തിയില്‍നിന്നും ഉത്ഭവിച്ച് തെക്കോട്ടൊഴുകി ഗഢ്‌വാള്‍ മേഖലയിലേക്കെത്തുന്ന പ്രക്ഷുബ്ധമായ ഒരു ഹിമാലയന്‍ നദിയായ ധൗളിഗംഗ നദിയുമായി സംഗമിക്കുന്ന സ്ഥലമാണിത്. ഇത് ഭഗവാന്‍ വിഷ്ണു അനുഗ്രഹിച്ച ഒരു ദിവ്യ സംഗമസ്ഥാനമായി അറിയപ്പെടുന്നു. വിഷ്ണുപ്രയാഗ് വളരെയധികം മതപരമായ പ്രാധാന്യമുള്ള ഒരു സ്ഥലം മാത്രമല്ല, പ്രകൃതി സ്‌നേഹികള്‍ക്കും സാഹസികത തേടുന്നവര്‍ക്കും ഒരു പ്രധാനപ്പെട്ട സങ്കേതം കൂടിയാണ്. ഉയര്‍ന്ന ഹിമാലയന്‍ കൊടുമുടികള്‍, പച്ചപ്പ് നിറഞ്ഞ താഴ് വരകള്‍, വേഗത്തില്‍ ഒഴുകുന്ന നദികള്‍ എന്നിവയാല്‍ ചുറ്റപ്പെട്ട ഈ പ്രദേശം സന്ദര്‍ശകര്‍ക്ക് അവിസ്മരണീയമായ അനുഭവം പ്രദാനം ചെയ്യുന്നു.
ഉത്തരാഖണ്ഡിലെ ചമോലി ജില്ലയിലാണ് വിഷ്ണുപ്രയാഗ് സ്ഥിതി ചെയ്യുന്നത്, സമുദ്രനിരപ്പില്‍ നിന്ന് ഏകദേശം 1,372 മീറ്റര്‍ (4,500 അടി) ഉയരത്തില്‍ ബദരീനാഥ് ക്ഷേത്രത്തിലേക്കുള്ള വഴിയിലാണ് ഇത് സ്ഥിതി ചെയ്യുന്നത്. ഭക്തര്‍ക്കും യാത്രക്കാര്‍ക്കും ഒരുപോലെ ആത്മീയവും മനോഹരവുമായ ഒരു ഇടത്താവളമായി ഇത് പ്രവര്‍ത്തിക്കുന്നു.
വേനല്‍ക്കാലം, ഏപ്രില്‍–ജൂണ്‍ മാസങ്ങള്‍, സൗമ്യവും സുഖകരവുമാണ്. താപനില 15 ഡിഗ്രി മുതല്‍ 30 ഡിഗ്രി വരെ വ്യത്യാസപ്പെടുന്നു. ഇത് തീര്‍ത്ഥാടനത്തിനും കാഴ്ചകള്‍ കാണുന്നതിനും അനുയോജ്യമായ സമയമാകുന്നു.
മണ്‍സൂണ്‍, ജൂലൈ–മുതല്‍ സെപ്റ്റംബര്‍ വരെ, കനത്ത മഴ പെയ്യുന്നതിനാല്‍ മണ്ണിടിച്ചിലിനും യാത്രാ തടസ്സങ്ങള്‍ക്കും കാരണമാകുന്ന കാലമാണ്. എന്നിരുന്നാലും ഈ കാലത്ത് ഭൂപ്രകൃതി സമൃദ്ധവും ഊര്‍ജ്ജസ്വലവുമായി മാറുന്നു.
ശീതകാലം ഒക്ടോബര്‍–മുതല്‍ മാര്‍ച്ച് വരെയാണ്. തണുപ്പും ചിലപ്പോള്‍ മഞ്ഞുവീഴ്ചയും, താപനില പൂജ്യം ഡിഗ്രിയിലേക്ക് താഴുകയും, ഏകാന്തതയും ആത്മീയതയും ആസ്വദിക്കുന്ന സഞ്ചാരികള്‍ക്ക് ശാന്തവും സമാധാനപരവുമായ അന്തരീക്ഷം പ്രദാനം ചെയ്യുകയും ചെയ്യുന്നു.
മഹാവിഷ്ണുവിന്റെ അനുഗ്രഹം തേടി നാരദമുനി ഈ സംഗമസ്ഥാനത്ത് ധ്യാനിച്ചതായി വിശ്വസിക്കപ്പെടുന്നു. അദ്ദേഹത്തിന്റെ ഭക്തിയില്‍ സന്തുഷ്ടനായ വിഷ്ണു അദ്ദേഹത്തിന്റെ മുമ്പാകെ പ്രത്യക്ഷപ്പെട്ട് സ്ഥലത്തിന് ആ പേര് നല്‍കി. ഹിന്ദു വിശ്വാസങ്ങള്‍ അനുസരിച്ച്, വിഷ്ണുപ്രയാഗിലെ സംഗമസ്ഥാനത്ത് സ്‌നാനം നടത്തുന്നത് പാപങ്ങള്‍ കഴുകിക്കളയുന്നതിനും ആത്മീയ ഉയര്‍ച്ച നേടുന്നതിനും വഴിയൊരുക്കുന്നുവെന്നാണ്.
പാണ്ഡവര്‍ സ്വര്‍ഗാരോഹിണിയിലേക്ക് പോകുന്ന വഴിയില്‍ വിഷ്ണുപ്രയാഗിലൂടെ കടന്നുപോയതായി പറയപ്പെടുന്നതിനാല്‍, ഈ സ്ഥലം ഇതിഹാസമായ മഹാഭാരതവുമായും ബന്ധപ്പെട്ടിരിക്കുന്നു. ഈ പുണ്യസ്ഥലത്ത് വിഷ്ണുവിന്റെ സാന്നിധ്യം തീര്‍ത്ഥാടകര്‍ക്ക് ദിവ്യമായ സംരക്ഷണവും മാര്‍ഗനിര്‍ദേശവും നല്‍കുന്നുവെന്ന് വിശ്വസിക്കപ്പെടുന്നു.
വിഷ്ണുപ്രയാഗ് ഒരു പ്രമുഖ തീര്‍ത്ഥാടന കേന്ദ്രമാണ്, കൂടാതെ മതപരമായ പ്രാധാന്യമുള്ള നിരവധി പുരാതനക്ഷേത്രങ്ങളും ഇവിടെയുണ്ട്. ഇവിടെയുള്ള വിഷ്ണുപ്രയാഗ് ക്ഷേത്രം, ഭഗവാന്‍ വിഷ്ണുവിന് സമര്‍പ്പിച്ചിരിക്കുന്നു. ഈ ക്ഷേത്രം സംഗമസ്ഥാനത്തിനടുത്താണ് സ്ഥിതി ചെയ്യുന്നത്. അനുഗ്രഹവും ആത്മീയ പ്രബുദ്ധതയും തേടുന്ന ഭക്തര്‍ ഇവിടെ സന്ദര്‍ശിക്കുന്നു. നരസിംഹ ക്ഷേത്രം വിഷ്ണുപ്രായഗിനടുത്ത് ജോഷിമഠത്തിലാണ് സ്ഥിതി ചെയ്യുന്നത്. ഈ ക്ഷേത്രം ഭഗവാന്‍ ബദരീനാഥിന്റെ ശൈത്യകാല വാസസ്ഥലമായി കണക്കാക്കപ്പെടുന്നു. ചാര്‍ ധാം തീര്‍ത്ഥാടന കേന്ദ്രങ്ങളില്‍ ഒന്നായ ബദരീനാഥ് വിഷ്ണുപ്രയാഗ് സന്ദര്‍ശിക്കുന്ന ഭക്തര്‍ക്ക് അത്യാവശ്യമായ ഒരു ആത്മീയ സ്ഥലമാണ്. ഇവിടെനിന്നും മുപ്പത്തിയൊന്ന് കിലോമീറ്റര്‍ കൂടി സഞ്ചരിച്ചാല്‍ ഭദരിയിലെത്താം.
സങ്കീര്‍ണ്ണമായ വാസ്തുവിദ്യയ്ക്കും ആത്മീയ ഊര്‍ജ്ജത്തിനും പേരുകേട്ട ശ്രീ യന്ത്ര ക്ഷേത്രം ഈ പ്രദേശത്തെ അത്ര അറിയപ്പെടാത്തതും എന്നാല്‍ പ്രധാനപ്പെട്ടതുമായ ഒരു ക്ഷേത്രമാണ്.
മതപരമായ പ്രാധാന്യത്തിനപ്പുറം, വിഷ്ണുപ്രയാഗ് അതിമനോഹരമായ പ്രകൃതിദൃശ്യങ്ങളാല്‍ ചുറ്റപ്പെട്ടിരിക്കുന്നതിനാല്‍ പ്രകൃതി സ്‌നേഹികള്‍ക്കും സാഹസികത ആഗ്രഹിക്കുന്നവര്‍ക്കും ഏറെ പ്രിയപ്പെട്ട സ്ഥലം കൂടിയാണിത്.
ഇവിടെ നിന്നും ഇരുപത്തിയഞ്ച് കിലോമീറ്റര്‍ മാത്രം ദൂരമുള്ള ഔലി സ്‌കീയിംഗിന് പേരുകേട്ടതും മഞ്ഞുമൂടിയ ഹിമാലയന്‍ കൊടുമുടികളുടെ മനോഹരമായ കാഴ്ചകള്‍ പ്രദാനം ചെയ്യുന്നതുമാണ്.
ഇവിടെ നിന്നും അമ്പത്തിരണ്ട് കിലോമീറ്റര്‍ അകലെയുള്ള പൂക്കളുടെ താഴ്‌വര യുനെസ്‌കോയുടെ ലോക പൈതൃക സ്ഥലമായി അംഗീകരിക്കപ്പട്ട സ്ഥലമാണ്. ഈ താഴ്‌വര വൈവിധ്യമാര്‍ന്ന സസ്യജന്തുജാലങ്ങളുടെ ആവാസകേന്ദ്രമാണ്. ലോകമെമ്പാടുമുള്ള സസ്യശാസ്ത്രജ്ഞരെയും ട്രെക്കര്‍മാരെയും ഈ പ്രദേശം ആകര്‍ഷിക്കുന്നു. ഇവിടെ നിന്നും അറുപത് കിലോമീറ്റര്‍ സഞ്ചരിച്ചാല്‍ ഹേമകുണ്ഡ് സാഹിബ് തീര്‍ത്ഥാടനകേന്ദ്രത്തിലെത്താം. ആത്മീയവും മനോഹരവുമായ അനുഭവങ്ങള്‍ പ്രദാനം ചെയ്യുന്ന ഏറ്റവും ഉയരത്തില്‍ സ്ഥിതി ചെയ്യുന്ന ഒരു ആദരണീയമായ സിഖ് തീര്‍ത്ഥാടന കേന്ദ്രമാണത്.
ഹിമപ്പുലി, ഹിമാലയന്‍ കസ്തൂരിമാന്‍ തുടങ്ങിയ അപൂര്‍വ ജീവജാലങ്ങളുടെ ആവാസ കേന്ദ്രമായ നന്ദാദേവി ദേശീയോദ്യാനം ഇവിടെനിന്നും അറുപത്തിയഞ്ച് കിലോമീറ്റര്‍ ദൂരെയാണ്. ജോഷിമഠ് (12 കി.മീ): ബദ്രി പ്രഭുവിന്റെ ശൈത്യകാല വസതിയായി പ്രവര്‍ത്തിക്കുന്ന ഒരു പ്രധാന മതസാംസ്‌കാരിക കേന്ദ്രമായ ജോഷിമഠ് ഇവിടെനിന്നും പന്ത്രണ്ടു കിലോമീറ്റര്‍ മാത്രം ദൂരത്താണ് സ്ഥിതി ചെയ്യുന്നത്.
സാഹസികത ഇഷ്ടപ്പെടുന്നവര്‍ക്ക് വിഷ്ണുപ്രയാഗ് ട്രെക്കിംഗിനും പര്‍വതാരോഹണത്തിനും റിവര്‍ റാഫ്റ്റിംഗിനും മികച്ച അവസരങ്ങള്‍ ഒരുക്കുന്നു. നന്ദാദേവിയുടെയും മറ്റ് ഹിമാലയന്‍ കൊടുമുടികളുടെയും അതിശയിപ്പിക്കുന്ന കാഴ്ചകള്‍ക്ക് പേരുകേട്ടതാണ് കുവാരി പാസ് ട്രെക്ക്.
വിഷ്ണുപ്രയാഗ് സന്ദര്‍ശിക്കാന്‍ ഏറ്റവും അനുയോജ്യമായ സമയം വ്യക്തിഗത മുന്‍ഗണനകളെയും യാത്രാ ലക്ഷ്യങ്ങളെയും ആശ്രയിച്ചിരിക്കുന്നു. ഏപ്രില്‍ മുതല്‍ ജൂണ്‍ വരെ തീര്‍ത്ഥാടനത്തിനും കാഴ്ചകള്‍ കാണുന്നതിനും മിതമായ കാലാവസ്ഥയായതിനാല്‍ ഭൂരിപക്ഷം ജനങ്ങള്‍ക്കും അനുയോജ്യമായിരിക്കും. സെപ്റ്റംബര്‍ മുതല്‍ നവംബര്‍ വരെ തെളിഞ്ഞ ആകാശം, അതിശയകരമായ കാഴ്ചകള്‍, ട്രെക്കിംഗിനും സാഹസികതയ്ക്കും സുഖകരമായ കാലാവസ്ഥയുള്ള സമയമാണ്. ഡിസംബര്‍ മുതല്‍ മാര്‍ച്ച് വരെ: ഏകാന്തതയും മഞ്ഞുമൂടിയ പ്രകൃതിദൃശ്യങ്ങളും ആസ്വദിക്കുന്നവര്‍ക്ക് അനുയോജ്യമാണ്. കഠിനമായ കാലാവസ്ഥ കാരണം ഇക്കാലത്തെ യാത്ര വളരെയേറെ വെല്ലുവിളി നിറഞ്ഞതായിരിക്കാം.
വിഷ്ണുപ്രയാഗിലെ തദ്ദേശവാസികള്‍ പ്രധാനമായും ഗഢ്‌വാള്‍ സമൂഹത്തില്‍ പെട്ടവരാണ്. ഊഷ്മളമായ ആതിഥ്യമര്യാദയ്ക്കും ആഴത്തില്‍ വേരൂന്നിയ പാരമ്പര്യങ്ങള്‍ക്കും പേരുകേട്ടവരാണ് അവര്‍. മകരസംക്രാന്തി, നവരാത്രി, ദീപാവലി തുടങ്ങിയ ഉത്സവങ്ങള്‍ വളരെ ആവേശത്തോടെ ഇവിടെ ആഘോഷിക്കപ്പെടുന്നു. പ്രദേശത്തെ പാചകരീതി ലളിതമാണെങ്കിലും രുചികരമാണ്.
ആത്മീയത, പ്രകൃതി മഹത്വം കണ്ടുമുട്ടുന്ന ഒരു ദിവ്യസംഗമസ്ഥാനമായി വിഷ്ണുപ്രയാഗ് നിലകൊള്ളുന്നു. വിഷ്ണുപ്രയാഗില്‍ എല്ലാവര്‍ക്കും എന്തെങ്കിലും അനുഭവിക്കാനാവും. ബദരീനാഥിലേക്കുള്ള വഴിയിലെ ഒരു പ്രധാന സ്‌റ്റോപ്പും ആദരണീയമായ പഞ്ചപ്രയാഗുകളില്‍ ഒന്നുമായ ഇത് ഉത്തരാഖണ്ഡിന്റെ ആത്മീയ സത്തയെ ഉള്‍ക്കൊള്ളുന്നു. ഭക്തി, സാഹസികത, ശാന്തത എന്നിവയുടെ സമ്മിശ്രണം ആഗ്രഹിക്കുന്ന യാത്രക്കാര്‍ക്ക്, വിഷ്ണുപ്രയാഗ് യാത്ര ഹൃദയത്തിലും ആത്മാവിലും തങ്ങിനില്‍ക്കുന്ന ഒരു മറക്കാനാവാത്ത അനുഭവമായി മാറും.
