ഉത്തരാഖണ്ഡിലെ അഞ്ച് പുണ്യസംഗമങ്ങളില്‍ ഒന്നായ (പഞ്ചപ്രയാഗ്) ദേവപ്രയാഗ്, ഗംഗോത്രിയില്‍ നിന്നും വരുന്ന ഭാഗീരഥിയും, ബദരിയില്‍ നിന്നും വരുന്ന അളകനന്ദയും സംഗമിച്ച് പുണ്യനദിയായ ഗംഗയായി മാറുന്ന ഒരു ആദരണീയ തീര്‍ത്ഥാടന കേന്ദ്രമാണ്. തെഹിരി ഗഢ്‌വാള്‍ ജില്ലയില്‍ സ്ഥിതി ചെയ്യുന്ന ഈ പട്ടണം അതിന്റെ ആഴത്തിലുള്ള മതപരമായ പ്രാധാന്യം, മനോഹരമായ പ്രകൃതിദൃശ്യങ്ങള്‍, ചരിത്രപരമായ പ്രസക്തി എന്നിവയ്ക്ക് പേരുകേട്ടതാണ്. ‘ദേവപ്രയാഗ്’ എന്ന പേര് തന്നെ ‘ദൈവിക സംഗമം’ എന്നാണ് അര്‍ത്ഥമാക്കുന്നത്. ഇത് ഈ ആത്മീയകേന്ദ്രത്തിന്റെ ദിവ്യത്ത്വത്തെ പ്രതീകപ്പെടുത്തുന്നു.
ദേവപ്രയാഗ് സമുദ്രനിരപ്പില്‍ നിന്ന് ഏകദേശം 830 മീറ്റര്‍ (2,723 അടി) ഉയരത്തിലാണ് സ്ഥിതി ചെയ്യുന്നത്. ഋഷികേശ് ബദരിനാഥ് ഹൈവേയിലാണ് ഇത് സ്ഥിതി ചെയ്യുന്നത്, ചാര്‍ധാം ക്ഷേത്രങ്ങളിലേക്ക് പോകുന്ന തീര്‍ത്ഥാടകര്‍ക്ക് ഒഴിച്ചുകൂടാനാവാത്ത് ഒരിടമായി ഇതു മാറുന്നു. ദേവപ്രയാഗിലെ കാലാവസ്ഥ വര്‍ഷം മുഴുവനും വ്യത്യാസപ്പെടുന്നു. ഏപ്രില്‍ മുതല്‍–ജൂണ്‍ വരെയുള്ള വേനല്‍ക്കാലത്ത് ഇവിടത്തെ അന്തരീക്ഷം പതിനഞ്ചിനും മുപ്പത്തിയഞ്ചിനും ഇടയിലാണ്. ഈ കാലയളവിലെ താപനില സുഖകരമായതിനാല്‍ കാഴ്ചകള്‍ കാണുന്നതിനും മതപരമായ സന്ദര്‍ശനങ്ങള്‍ക്കും അനുയോജ്യമാണ്. ജൂലൈ–മുതല്‍ സെപ്റ്റംബര്‍ വരെയുള്ള കാലം മഴക്കാലമാണ്. കനത്ത മഴ യാത്രയെ വെല്ലുവിളി നിറഞ്ഞതാക്കുന്നതിനാല്‍ യാത്ര ദുഷ്‌കരമാകുന്നു. എന്നാല്‍ ചുറ്റുപാടുകളുടെ പ്രകൃതി സൗന്ദര്യം വര്‍ദ്ധിക്കുന്ന കാലയളവാണിത്. ഒക്ടോബര്‍–മുതല്‍ മാര്‍ച്ച് വരെയുള്ള ശീതകാലം അതികരിച്ച തണുപ്പ് അനുഭവപ്പെടുന്ന കാലഘട്ടമാണ്. തണുത്ത താപനില, ചിലപ്പോള്‍ അഞ്ചു ഡിഗ്രിയില്‍ താഴെവരെ എത്തുന്നു. ആത്മീയ അന്വേഷകര്‍ക്ക് ശാന്തവും സമാധാനപരവുമായ അന്തരീക്ഷം ഈ കാലയളവില്‍ അനുഭവപ്പെടുന്നു.
ദേവപ്രയാഗ് ഹിന്ദു പുരാണങ്ങളില്‍ ആഴത്തില്‍ വേരൂന്നിയതാണ്. രാവണനെ വധിച്ച ശേഷം ശ്രീരാമന് ഇവിടെ തപസ്സനുഷ്ഠിച്ചുവെന്ന് വിശ്വസിക്കപ്പെടുന്നു. നൂറ്റാണ്ടുകളായി ഇവിടെ ധ്യാനിച്ചിരുന്ന നിരവധി സന്യാസിമാരുടെയും ഋഷിമാരുടെയും വാസസ്ഥലം കൂടിയാണിത്, ഇത് ആത്മീയ പ്രബുദ്ധതയുടെ ഒരു പ്രധാന കേന്ദ്രമാക്കി ഈ ഇടത്തിനെ മാറ്റിത്തീര്‍ക്കുന്നു.
ഇവിടെ മുതലാണ് ഗംഗാനദിയുടെ ഔദ്യോഗിക ആരംഭം കുറിക്കുന്നത് എന്നതിനാല്‍ ദേവപ്രയാഗിലെ ഭാഗീരഥി, അളകനന്ദ നദികളുടെ സംഗമസ്ഥാനം പവിത്രമായ ഒന്നായി കണക്കാക്കപ്പെടുന്നു. ഈ പുണ്യജലപ്രവാഹത്തില്‍ മുങ്ങിത്താഴുന്നത് ആത്മാവിനെ ശുദ്ധീകരിക്കുന്നതിനും പാപങ്ങളില്‍ നിന്നും മോചിപ്പിക്കുന്നതിനും സാധ്യമാക്കുമെന്ന് വിശ്വസിക്കപ്പെടുന്നു.
ദേവപ്രയാഗ് എല്ലാ വര്‍ഷവും ആയിരക്കണക്കിന് ഭക്തരെ ആകര്‍ഷിക്കുന്ന നിരവധി ക്ഷേത്രങ്ങളുടെയും മതപരമായ സ്ഥലങ്ങളുടെയും കേന്ദ്രമാണ്. ഇവിടത്തെ പ്രധാന ക്ഷേത്രങ്ങളും മതപരമായ സ്ഥലങ്ങളും ഇവയാണ്. ശ്രീരാമന് സമര്‍പ്പിച്ചിരിക്കുന്ന രഘുനാഥ ക്ഷേത്രം. ഈ പുരാതന ക്ഷേത്രം തീര്‍ത്ഥാടകരുടെ ഒരു പ്രധാന ആകര്‍ഷണമാണ്. മറ്റൊന്ന് ചന്ദ്രേശ്വര്‍ മഹാദേവ ക്ഷേത്രമാണ്. ദിവ്യാനുഗ്രഹം തേടുന്ന ഭക്തരെ ആകര്‍ഷിക്കുന്ന ശിവന് സമര്‍പ്പിച്ചിരിക്കുന്ന ഒരു ആദരണീയ ക്ഷേത്രമാണിത്. തീര്‍ത്ഥാടകര്‍ പ്രാര്‍ത്ഥന നടത്തുന്നതിന് മുമ്പ് ആചാരപരമായി കുളിക്കുന്ന പുണ്യജലാശയങ്ങളാണ് ബ്രഹ്മകുണ്ഡ്, വസിഷ്ഠ കുണ്ഡ് എന്നിവ. ഇവിടെ സംഗമിക്കുന്ന നദികളുടെ അതിശയിപ്പിക്കുന്ന കാഴ്ചകള്‍ കാണുന്നതിനുള്ള തൂക്കുപാലം സംഗമത്തിന് മുകളിലുള്ള മനോഹരമായ കാഴ്ചകള്‍ കാണുന്നതിന് സഹായിക്കുന്നു. മതപരമായ പ്രാധാന്യത്തിന് പുറമേ, പ്രകൃതി സ്‌നേഹികള്‍ക്കും സാഹസികര്‍ക്കും ദേവപ്രയാഗ് അതിമനോഹരമായ പ്രകൃതിദൃശ്യങ്ങളും നിരവധി ആകര്‍ഷണങ്ങളും വാഗ്ദാനം ചെയ്യുന്നു.
ദേവപ്രയാഗിലെ ജനങ്ങള്‍ പ്രധാനമായും ഗഢ്‌വാളികളാണ്. അവര്‍ ഊഷ്മളമായ ആതിഥ്യമര്യാദയ്ക്കും ലളിതമായ ജീവിതശൈലിക്കും പേരുകേട്ടവരാണ്. മകരസംക്രാന്തി, നവരാത്രി, ദീപാവലി തുടങ്ങിയ പരമ്പരാഗത ഉത്സവങ്ങള്‍ വളരെ ആവേശത്തോടെയാണ് ഇവിടെ ആഘോഷിക്കുന്നത്.
ദേവപ്രയാഗ് ദിവ്യമായ ആത്മീയതയുടെയും പ്രകൃതി സൗന്ദര്യത്തിന്റെയും പ്രതീകമായി നിലകൊള്ളുന്നു. മതപരമായ സംതൃപ്തി, അതിശയിപ്പിക്കുന്ന കാഴ്ചകള്‍, അല്ലെങ്കില്‍ ആവേശകരമായ സാഹസികത എന്നിവ ആഗ്രഹിക്കുന്ന ഒരാള്‍ക്ക്, ഈ പുണ്യനഗരത്തില്‍ ആവശ്യമായതെല്ലാം ലഭ്യമാണ്. ചാര്‍ധാം റൂട്ടിലെ ഒരു പ്രധാന സ്ഥലവും ആദരണീയമായ പഞ്ചപ്രയാഗുകളില്‍ ഒന്നുമെന്ന നിലയില്‍, ഇത് വിശ്വാസത്തിന്റെയും ശാന്തതയുടെയും ഒരു ദീപസ്തംഭമായി തുടരുന്നു.
ആത്മീയത, സാഹസികത, സാംസ്‌കാരിക സമ്പന്നത എന്നിവ അന്വേഷിക്കുന്ന യാത്രക്കാര്‍ക്ക്, ഹൃദയത്തിലും ആത്മാവിലും മായാത്ത മുദ്ര പതിപ്പിക്കുന്നതിന് ഇവിടത്തെ അനുഭവങ്ങളിലൂടെ ദേവപ്രയാഗ് നമുക്ക് നല്‍കുന്നു.
